Ciekawe historie, ciekawe miejsca, biografie ciekawych osób związanych z Wielkopolską, historie rodzinne, artykuły o genealogii.
Odpowiedz

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

03 sie 2017, 23:04

Panie Henryku, dziękuję za odpowiedź, Olędrzy o podobnym nazwisku do mojej rodziny znalazłam w Wilczynie na Kujawach (nazwa w mianowniku- Wilczyn, nie Wilczyna), wieś na południe od Strzelna blisko leży też Marszewo, Wilczogóra (tutaj też pojawia się nazwisko Bejtka, Baytka).Chociaż najstarsze ślady Olędrów w mojej rodzinie to osoby zamieszkujące okolice Gniewkowa, raczej na północny wschód w kierunku Wisły (Markowo,Kijewo, Branno).
Czy może ktoś posiada informacje skąd przybyli Olędrzy w ten rejon Kujaw?
Serdecznie pozdrawiam kujawianka.

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

04 sie 2017, 08:30

Badacz regionalista Albert Breyer przed II w.ś. sporządził mapy na których na podstawie używanego przez mieszkańców dialektu i innych cech kulturowych zidentyfikował z których obszarów na dany teren napłynęła ludność niemieckojęzyczna. Na mapach nie ma Wilczyna ani Wilczogóry ale w odległości 2 - 3 km mamy Dębowiec, Maślaki, Kopydłowo i z mapy wynika, że na tamte tereny napłynęła ludność z Pomorza.
http://www.vistulagermanroots.com/info/

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

04 sie 2017, 21:18

Dzięki za link do znakomitej mapy! Czy zostały przeprowadzone podobne studia językoznawcze w odniesieniu do Wielkopolski zachodniej? Wszelkie wskazówki bibliograficzne, tudzież linki są mile widziane.
Pozdrawiam
Filip

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

05 sie 2017, 22:49

Witam , serdeczne dzięki Panie Ryszardzie, bardzo ciekawy trop! pozdrawiam kujawianka.

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

19 wrz 2017, 09:51

W metrykach moich krewnych mam tak różnie zapisywane nazwy miejscowości, że w końcu nie wiem, która jest prawidłowa.
I tak: Hollendry, Holędry, Olendry, Olędry. Jak właściwie powinno być? Po prześledzeniu poniższych postów w tym wątku skłonna jestem przyjąć Olędry-ale może jednak powinnam zachować nazwy z metryk...

Czy Hollendry [Olendry] Lubień to dzisiejsze Lubiny, a Holędry Bielskie to Gliny? A Ollendry Zamęt ?

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

19 wrz 2017, 12:43

Te zapisy bywały zamienne i równoważne. Mam tak samo wśród swoich z okolic Rogowa-Żnina.

Hollendry [Olendry] Lubień to dzisiejsze Lubiny


Raczej nie. Najczęściej były to osady, które swój przymiotnikowy człon nazwy brały od pobliskich wsi.

Obrazek

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

22 wrz 2017, 21:06

Bożenko,
przepraszam że dopiero teraz piszę informację, ale Twój problem wymagał trochę więcej analizy.

Poczytałam o Olędrach (lub jak ktoś woli Holedrach) książkę Nekielskie Olędry W kręgu pracy, wiary i nadziei, Praca zbiorowa, Nekla 2016 r. i musiałam ją dokończyć, ponieważ tak mnie pochłonęła jej treść.
Pozwolę sobie przytoczyć fragment Wstępu autorstwa Pana Zbigniewa Chodyły zatytułowanego Najstarsze dzieje osad olęderskich w okolicach Nekli w latach 1749 - 1793 str. 9.

Jednym z najważniejszych typów wiejskiego czynszowego osadnictwa na ziemiach polskich w latach (1527) 1547-1864 r. było osadnictwo olęderskie, które wzięło swoją nazwę od jego pionierów - Holendrów, zwanych w języku staropolskim olędrami, olendrami lub holendrami. O jego istocie decydowały jednak nie przynależność etniczna osadników, charakter gruntów (podmokłe albo suche) czy sposób ich zajmowania (melioracja lub karczunek), ale prawo holęderskie - olęderskie, przyniesione przez Holendrów i stosowane przez ich kontynuatorów, głównie Niemców i Polaków, a także realizowana w jego famach funkcja gospodarcza, polegająca na zajmowaniu terenów przeważnie trudnych do zagospodarowania, uprawie ziemi w jednym kawałku i dużym znaczeniu hodowli zwierząt. ..."

Myślę, że zacytowany fragment wyjaśni kwestię określenia olędrzy - holędrzy.

Obrazek

Obrazek

Paweł Wietrzykowski napisał(a):Te zapisy bywały zamienne i równoważne. Mam tak samo wśród swoich z okolic Rogowa-Żnina.

Hollendry [Olendry] Lubień to dzisiejsze Lubiny


Raczej nie. Najczęściej były to osady, które swój przymiotnikowy człon nazwy brały od pobliskich wsi.

Obrazek


Nie wypowiadam się w temacie nazewnictwa osad olęderskich - holęderskich, ponieważ nie posiadam takiej wiedzy.
Jednak czytając rozdział 1 Chronologia, organizacja, warunki i przyczyny lokacji osad str. 17 cytowanej wyżej publikacji dowiadujemy się, że swój przymiotnikowy człon nazwy osady brały również od nazwy miejscowości w której osiadły był fundator, czyli od dóbr fundatora.

Obrazek


Mapa obrazująca odległość pomiędzy Chłapowem a Chłapowskimi Holędrami.

Obrazek

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

22 wrz 2017, 21:28

1. Holendry Lubień to z całą pewnością Lubiny:
Za "Słownikiem geograficznym Królestwa Polskiego...":
Lubiny, kol., pow. koniński, gm. Dąbroszyn, par. Zbiersk; leży na płd. o w. 24 od Konina, od szosy kaliskiej w. 1, ma powierzchni 353 mr., ludności mieszanej polsko-niemieckiej 322, grunt szczerkowaty.

Położenie to potwierdza mapa Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1935 r.

2. Gliny dawniej istotnie nazywały się Holendrami Bielskimi (lub Holendrami Białe):
"Słownik geograficzny..."
Gliny, kolon., pow. koniński, gm. Dąbroszyn, par. Dzierzbin, na południowy-zachód od Konina, odl. od tegoż miasta 25 w., leży przy szosie z Konina do Kalisza, powierzchni 332 m., grunt żytni klasy II, ludności mieszanej polsko-niemieckiej 350. Ma cegielnię należącądo dóbr Zbiersk, w której oprócz cegły rozmaitych gatunków wyrabiają się sączki czyli dreny różnej wielkości.

Lokalizacja Glin w 1936 roku na mapie WIG.

3. Olędry Zamęt to Zamęty - za "Słownikiem geograficznym..."

Zamęta, al. Zamęty, często Zamenta, kol., pow. kaliski, gm. Zbiersk, par. Dzierzbin, odl. 27 w. od Kalisza, ma 68 dm., 618 mk., 1022 mr. Wchodziła w skład dóbr Dzierzbin. W r. 1827 było 62 dm, 462 mk.


Cała okolica na "Karcie dawnej Polski" Chrzanowskiego z 1859 r.

Jak widać wszystkie opisy tych miejscowości wskazują na ich olęderskie pochodzenie (wzmiankowane jako kolonie!). Zapewne było tak, że ich "olęderskość" była tak oczywista, że z biegiem czasu dodawanie do ich nazwy członu Olendry/Holendry po prostu wyszło z użytku. Jedyna nieścisłość dotyczy nazwy Holendry Białe a Gliny, ale wynikać to może z tej przyczyny, że kolonia ta powstała na gruntach należących do Glin.

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

22 wrz 2017, 22:08

Dziękuję Pawłowi za odzew na mój post.
Dziękuje Danusi za obszerne fragmenty wyjaśniające oboczności nazwy Olendry i powstawanie nazw miejscowości.
Dziękuję szczególnie Wojtkowi za odpowiedź, która całkowicie rozwiała moje wątpliwości. Cudowne mapy.
Wszystkim dziękuję za pomoc-z podziwem dla Waszej wiedzy-pozdrawiam...'cała jestem w skowronkach" :D

PS. Czy da się pobrać te mapy tak by można je powiększać jak w poście?

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

22 wrz 2017, 23:24

Genowefa napisał(a):...PS. Czy da się pobrać te mapy tak by można je powiększać jak w poście?

Bożenko,
-otwórz mapę z podanego linku
-kliknij prawym klawiszem myszy na otwartą mapę
-z widocznego menu wybierz "zapisz obraz jako"
-no i zapisz na Swój dysk w wybranym folderze.

Po pobraniu jak ją otworzysz, to im więcej powiększysz, tym obraz staje się ostrzejszy.

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

23 wrz 2017, 11:08

Danusia, no niezła ze mnie gapa :lol:
Zawsze tak pobieram i wczoraj też tak zrobiłam i nie powiększało....bo oczekiwałam lupki z plusikiem, a wystarczyło powiększyć tak jak każdy obraz jpg. Niezłe miałam zaćmienie :oops: Człowiek uczy się do śmierci.

Pozdrawiam

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

23 wrz 2017, 18:49

Pewnie to znacie ale przypominam
Muzeum w Poznaniu czerwiec 2009
Olendrzy Zapomnieni sąsiedzi WTG DVIXmp3 cz1
https://www.youtube.com/watch?v=7qqwqQVSDuU

Olendrzy Zapomnieni sąsiedzi WTG DVIXmp3 cz2
https://www.youtube.com/watch?v=ziC3ZZQItCY

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

01 paź 2017, 09:16

01.10.2017 TVN 1 godzina 11
Mennonici uciekinierzy z Prus XVIII wieku. Uciekali w świat przed prześladowcami, Martyna Wojciechowska dzisiaj 11,00 Kobieta na końcu świata w Boliwii.Pisze dlatego ze wielu z nas w Wielkopolsce ma takie powiązania genealogiczne. Mennonici – wyznanie chrześcijańskie zaliczane do protestantyzmu powstałe w roku 1539 w Holandii. Jest jednym z nurtów anabaptyzmu, wywodzi nazwę od swego założyciela – Menno Simmonsa.

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

01 paź 2017, 18:09

kabat napisał(a):01.10.2017 TVN 1 godzina 11
Mennonici uciekinierzy z Prus XVIII wieku. Uciekali w świat przed prześladowcami, Martyna Wojciechowska dzisiaj 11,00 Kobieta na końcu świata w Boliwii.Pisze dlatego ze wielu z nas w Wielkopolsce ma takie powiązania genealogiczne. Mennonici – wyznanie chrześcijańskie zaliczane do protestantyzmu powstałe w roku 1539 w Holandii. Jest jednym z nurtów anabaptyzmu, wywodzi nazwę od swego założyciela – Menno Simmonsa.

Dziękuję za „namiary”, obejrzałem program i mam pewien niedosyt. Chodzi mi o to jak w skrócie w postaci animowanej mapki przedstawiona została historia osadnictwa mennonickiego na świecie. Całkowicie pominięte zostały w niej ziemie polskie, mamy początek – Holandia XVI w. i od razu przeskok Rosja XVIII w. Prawda jest taka, że mennonici trafili przecież w XVI w. na Żuławy Gdańskie, Żuławy Wiślane i Powiśle. Mieszkali tam przez ponad 200 lat i dopiero po I rozbiorze Polski uchodząc przed pruskim militaryzmem zaczęli osiedlać się w Rosji.
Materiał można obejrzeć tutaj:
https://player.pl/programy-online/kobieta-na-krancu-swiata-odcinki,87/odcinek-4,boliwia,S09E04,79375.html#

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

19 lut 2018, 20:10

http://etnomuzeum.pl/otwarcie-olendersk ... aficznego/
Ciekawostka długo wyczekiwana.
Pozdrawiam Sylwia

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

02 cze 2018, 12:30

Trochę spóźniony i niezupełnie na temat, komentarz dotyczący "regionalisty" Alberta Breyera.
Ryszard Makowski napisał(a):Badacz regionalista Albert Breyer
http://www.vistulagermanroots.com/info/

O Breyerze pisze się, że zginął w "obronie" Warszawy.
Nie wiem jak to było z jego śmiercią, ale faszyści uczcili go nadaniem jego imienia domowi gościnnemu w Alejach Ujazdowskich.
https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/4702/
Koledzy Breyera z poznańskiego Towarzystwa Historycznego: Kurt Lück i Alfred Lattermann jako członkowie NSDAP i SS przyczynili się do wprowadzenia Volkslisty

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

07 lut 2019, 13:47

A tutaj bardzo ciekawy artykul/opracowanie, ktorego tytul niech Was
nie zniecheci....jest w nim multum informacji/faktow/szczegolow o osadnictwie olęderskim
z okolic Nowego Tomyśla. Plus stare mapy.

http://www.academia.edu/36264820/Osadni ... my%C5%9Bla

Drugie opracowanie, POOLĘDERSKIE BUDOWNICTWO MIESZKALNE NA OBSZARZE RÓWNINY NOWOTOMYSKIEJ, bardzo ciekawe, z mapkami, fotografiami, rysunkami, warte uwagi.
/W Aneksie: OSADY OLĘDERSKIE W POWIECIE KOŚCIAŃSKIM, OSADY OLĘDERSKIE W
POWIECIE POZNAŃSKIM, wszystko z nazwami w okresie rozbiorow i jakiej parafii nalezaly,
rok zalozenia osady oraz nazwa dzisiejsza./

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Stu ... 57-383.pdf

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

11 lut 2019, 16:13

W kwestii artykułu, który popełniłem razem z p. Paneckim, zachęcam także do zapoznania się z witryną internetową, którą uruchomiliśmy i która zawiera wszystkie wykorzystane przez nas dane.
Tutaj znajdziecie Państwo odnośnik do anglojęzycznego tekstu o witrynie:
http://atlasfontium.pl/index.php?article=webhauland
A tutaj - sama witryna. W wersji polskiej i angielskiej. Są tam też dawne mapy (w tym berlińskie UMTB z lat 20.-30. XIX w.) z nadaną georeferencją w przyzwoitej jakości.
http://atlas.ihpan.edu.pl/gis/hauland/
Mamy nadzieję, że nasza praca będzie Państwu przydatna!
Z wyrazami szacunku,
Tomasz Związek
---
Zakład Atlasu Historycznego
Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla
Polska Akademia Nauk

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

12 lut 2019, 19:58

tzwiazek napisał(a):W kwestii artykułu, który popełniłem razem z p. Paneckim, zachęcam także do zapoznania się z witryną internetową, którą uruchomiliśmy i która zawiera wszystkie wykorzystane przez nas dane.
Tutaj znajdziecie Państwo odnośnik do anglojęzycznego tekstu o witrynie:
http://atlasfontium.pl/index.php?article=webhauland
A tutaj - sama witryna. W wersji polskiej i angielskiej. Są tam też dawne mapy (w tym berlińskie UMTB z lat 20.-30. XIX w.) z nadaną georeferencją w przyzwoitej jakości.
http://atlas.ihpan.edu.pl/gis/hauland/
Mamy nadzieję, że nasza praca będzie Państwu przydatna!
Z wyrazami szacunku,
Tomasz Związek
---
Zakład Atlasu Historycznego
Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla
Polska Akademia Nauk


Czy jest też taka mapka powiatu szamotulskiego?

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

12 lut 2019, 20:02

Niestety nie. Na razie tylko okolice Nowego Tomyśla. Mamy plany na znaczne rozszerzenie badań (tzn. cała historyczna Wielkopolska), ale wymaga to czasu i znalezienia odpowiedniego finansowania. Wiem, że w niedługim czasie (kilka miesięcy) na stronie AtlasFontium.pl dr. Panecki będzie publikował swoją cyfrową edycję mapy Gaula-Raczyńskiego z okresu wojen napoleońskich i z tego co kojarzę, to okolice Szamotuł się tam znajdą. W kwestii szczegółów proszę jednak pisać bezpośrednio do dr. Paneckiego (mail na stronie naszego zakładu).
Pozdrawiam,
tzw

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

26 lut 2019, 10:15

Czy ktoś z Was trafił na nazwisko Nothdurft lub Natorf? Wygląda na to, ze drugie jest spolszczeniem, choć trudno mi było w to uwierzyć. Znalazłąm w jednej miejscowości dwóch mężczyzn z dwoma nazwiskami, ale identycznymi rodzicami. Ten, który miał na nazwisko Nothdurft na akcie slubu, na akcie urodzenia dziecka jest już Natorf. "Moi" Natorfowie osiedli w Mińsku mazowieckiem i nic przed 1828 nie jestem w stanie o nich znaleźć. Dlatego trafiłam do Wielkopolski. Tutaj są, ale na razie (jestem jeszcze w trakcie przeglądania akt) nie ma ich przed rokiem 1820.

Wspomniani przeze mnie bracia urodzili się w Brudzewie i parafii Chocz. Akta stamtąd są w Centrum Rodziny we Wrocławiu, więc to dla mnie cała wyprawa.

Dlatego na początek robię co mogę online...

Re: "Olędrzy - zapomniani sąsiedzi"

10 paź 2019, 09:43

Za mostem jest inny świat. Opuszczone miejsca Wielkopolski

https://www.polityka.pl/fotoreportaze/1 ... DuvgJ6fCYU

Olendrzy Zapomnieni sąsiedzi WTG DVIXmp3 cz1
https://www.youtube.com/watch?v=ziC3ZZQ ... Kvt_pBu024

https://www.youtube.com/watch?v=ziC3ZZQ ... Kvt_pBu024
Olendrzy Zapomnieni sąsiedzi WTG DVIXmp3 cz2
Odpowiedz