Ciekawe historie, ciekawe miejsca, biografie ciekawych osób związanych z Wielkopolską, historie rodzinne, artykuły o genealogii.
Odpowiedz

Szamotulskie ciekawostki

22 lis 2019, 15:07

Awantura o kościół:

http://regionszamotulski.pl/katolicy-i- ... amotulach/

Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

22 lis 2019, 18:52

Witaj Wojtku,
Jak wiesz indeksuję obecnie księgi parafii Szamotuły z XVII - XIX wieku i pojawiają się tam bardzo ciekawe nazwy, których obecnie już nie ma. Są takie nazwy jak Gać, przedmieścia - Nowa Wieś, Targowisko, Świdwińskie (folwark), Siemiątkowskie (raz folwark, raz przedmieście), nazwa miejscowości Diabłowo. Jest też wspominany kościół i szpital św. Ducha, kościół św. Barbary. Czy możesz określić, gdzie się te miejsca znajdowały?

Re: Szamotulskie ciekawostki

22 lis 2019, 20:16

Obrazek

Re: Szamotulskie ciekawostki

22 lis 2019, 20:19

Fajna mapka, dzięki.

Re: Szamotulskie ciekawostki

22 lis 2019, 20:48

Obrazek

Obrazek

Obrazek

http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/432

http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/433

Re: Szamotulskie ciekawostki

22 lis 2019, 21:09

Obrazek

Re: Szamotulskie ciekawostki

22 lis 2019, 23:55

Bardzo cenne informacje, a możesz mi wyjaśnić zapis - młyn Piaskowo alias młynek Kąsinowo? Odległość spora.

Re: Szamotulskie ciekawostki

23 lis 2019, 00:42

Henryk Krzyżan napisał(a):Bardzo cenne informacje, a możesz mi wyjaśnić zapis - młyn Piaskowo alias młynek Kąsinowo? Odległość spora.

Alias.

Re: Szamotulskie ciekawostki

23 lis 2019, 10:33

Witam wszystkich i wyjaśniam wątpliwości Henia:
-młyn Piaskowo lub Kąsinowo, zapewne młyn wiatrowy lub wodny na strudze płynącej przez Piaskowo i Kąsinowo do dzisiaj, obie wsie leżą obok siebie w odległości może 1 km;
-Gać, grobla pomiędzy XVI-wiecznymi Szamotułami a Przedmieściem Poznańskim i kościołem św. Ducha, teraz to ul. Poznańska, przez nią przechodził kanał odpływowy z nieistniejącego dziś stawu; tu stał dom proboszcza Braci Czeskich Błażeja Adamicjusza oraz szpital-przytułek istniejący od XV w. Budynek przytułku /obecny z ok. poł. XIX w./ stoi do dziś, starzy mieszkańcy nazywali go "babińcem";
-Nowa Wieś, teren ob. ul. Nowowiejskiego /przed wojną Nowowiejskiej/, istniała przynajmniej od XVI w., teren przyległy będący pastwiskiem nazywano po prostu "Góra" ze względu na widoczny do dziś wyraźny spadek tereny w kierunku rz. Samy; zaraz obok /ob. ul. Nowowiejskiego, Zamkowa i Spółdzielcza/ znajdował się folwark Siemiątkowo, istniejący od ok. XVII w. do ok. 1900 r. - tam urodził się w 1875 r. mój pradziadek, Michał Nowak;
-Targowisko - Przedmieście Wronieckie, istniało przynajmniej od XVI w., ob. to teren Placu Sienkiewicza i ul. przyległe przy zamku Górków, jeszcze w latach 40. XIX w. miało odrębną numerację domów;
- folwarki Swidwiński, teren od mostu na rz. Samie na ob. ul. Dworcowej, poprzez teren kościoła Sw. Krzyża /dawny zamek Szamotulskich/ do samego dworca kolejowego i dalej w rejonie ob. ul. Chrobrego, grunty rolne należały do domeny Zamek w Szamotułach i dopiero ok. połowy lat dwudziestych włączono je do miasta. Tam urodził się Maksymilian Ciężki, ten od Enigmy.
-Diabłowo albo Ostrolesie lub Jastrolesie. Ob. niewielka wieś koło Jastrowa, na skraju starych lasów /wstęp częściowo wzbroniony, ostoja zwierzyny/. Obok leśniczówki w Ostrolesiu znajdują się dwa grodziska z ok. IX-X w. Jedno male, ale ze stromymi wałami i fosą, drugie niższe, ale obszerniejsze, na terenie do dziś podmokłym /w błocie zgubiłem tam kiedyś buty/. W Ostrolesiu /po niemiecku Schwedenberg - "Szwedzka Góra", nazwa od grodziska/ w 1872 r. urodziła się moja prababcia Marianna Nowak;
- kościół Sw. Barbary, nie istnieje, lokalizowany przy ul. Sukienniczej w Szamotułach;
Pozdrawiam, Wojciech.
Ps. w "Ciekawostkach" niebawem cd.

Re: Szamotulskie ciekawostki

23 lis 2019, 13:21

Dzięki za wyjaśnienia. Wynika z tego, że młyn był gdzieś pomiędzy Piaskowem, a Kąsinowem i trudno było określić do jakiej miejscowości go przypisać. Z tego co pamiętam, to obie miejscowości należały do jednego dziedzica (choć dzierżawcy się zmieniali), więc pewnie nie było to takie istotne.

Re: Szamotulskie ciekawostki

26 lis 2019, 07:24

Gdy wielki majątek staje się przekleństwem:

http://regionszamotulski.pl/beata-i-halszka-ostrogskie/

Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

02 gru 2019, 08:21

Przedwojenne Szamotuły oczyma dziecka:

http://regionszamotulski.pl/szamotuly-w ... urkiewicz/

Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

10 gru 2019, 05:06

W XVII i XVIII wieku w wielu aktach wymieniany jest młynarz z końskiego młyna znajdującego się na Targowisku.
Siłą napędową końskiego młyna był kierat, do którego były zaprzężone konie.
http://tnt.torun.pl/backend/uploads/TNT ... TERNET.pdf
"młyn koński {napędzany siłą koni}. (roesmole, rosmoel, rosmoele, ro- smoelen, rosmole, rossenmole, rossmole, rossmolen, roszmoele)"

Re: Szamotulskie ciekawostki

17 gru 2019, 10:52

Folwark Siemiątkowskie vulgo Piaski, więc nosił dwie nazwy.

Re: Szamotulskie ciekawostki

18 gru 2019, 08:07

O tym nie wiedziałem.
Faktycznie, do dzisiaj ziemia tam nie najlepsza. Józef Mycielski w swej ordynacji dla Szamotuł z 1786 r. na siemiątkowskim folwarku wyznaczył miejsce do kopania gliny.
A tak przy okazji: urodziło się tam kilku moich przodków...
Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

20 gru 2019, 07:30

Wszystko wskazuje na to, że folwark Siemiątkowskie był na terenie przedmieścia Nowa Wieś, bo mam kolejny zapis - Nowa Wieś vulgo Piaski.

Re: Szamotulskie ciekawostki

20 gru 2019, 12:53

Nową Wieś vulgo Piaski albo Siemiątkowo można dokładnie zlokalizować - wzdłuż obecnej ul. Nowowiejskiego /przed wojną Nowowiejskiej/ i w rejonie skrzyżowania Nowowiejskiego z ul. Zamkową.
A co do nazwy: Nowa Wieś - wiadomo, dopiero co założona; Piaski - wiadomo, gleba do bani. A Siemiątkowo? Dzierżawca nazywał się Siemiątkowski??? Może ktoś z Forumowiczów zna odpowiedź...
Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

20 gru 2019, 13:06

Rozstrzelani dla postrachu
http://regionszamotulski.pl/wojenne-los ... z-otorowa/
Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

20 gru 2019, 14:34

wojciech musiał napisał(a):Nową Wieś vulgo Piaski albo Siemiątkowo można dokładnie zlokalizować - wzdłuż obecnej ul. Nowowiejskiego /przed wojną Nowowiejskiej/ i w rejonie skrzyżowania Nowowiejskiego z ul. Zamkową.
A co do nazwy: Nowa Wieś - wiadomo, dopiero co założona; Piaski - wiadomo, gleba do bani. A Siemiątkowo? Dzierżawca nazywał się Siemiątkowski??? Może ktoś z Forumowiczów zna odpowiedź...
Pozdrawiam, Wojciech.

Witam.

Może to coś wyjaśni.
Teki Dworzaczka-
Łabęccy - Łobescy.

http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php? ... ighlight=0

Jan Gabriel, syn Jana i Grudzińskiej, kasztelan kaliski, mąż Ludwiki Kostczanki, córki starosty lipińskiego, jeden z dziedziców Szamotuł.
W 1679 kupił od Stanisława Siemiątkowskiego m.in. Nowąwieś, którą ten nabył od Tomasza i Jana Bryszkowskich.
W 1705 syn Jana i Kostczanki, kolejny Jan, sprzedał bratu Aleksandrowi Szamotuły z przedmieściami i wsiami m.in. Nowąwieś i folwark Siemiątkowskie (folwark był w tym czasie w posiadaniu kapituły kolegiackiej szamotulskiej).

Mam nadzieję, że niczego nie pokręciłam :)

Pozdrawiam.
Kaniewska Małgorzata.

Re: Szamotulskie ciekawostki

20 gru 2019, 15:09

Brawo :-)
Folwark Siemiątkowskie rzeczywiście jakiś czas należał do kapituły, bo był też nazywany folwarkiem mansjonariuszy lub folwarkiem prepozyta kolegiaty.

Re: Szamotulskie ciekawostki

20 gru 2019, 15:39

Dziękuję Henryku, to miłe :)

Pozdrawiam.
Kaniewska Małgorzata.

Re: Szamotulskie ciekawostki

20 gru 2019, 22:15

Heniu, a możesz sprawdzić /oczywiście jeśli masz czas i ochotę/ w tych mądrych księgach parafialnych, kiedy po raz pierwszy pojawia się nazwa Siemiątkowo lub folwark siemiątkowski? Bo może to być potwierdzenie informacji Pani Małgorzaty!
Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

20 gru 2019, 22:30

Pierwszy raz nazwa pojawia się w roku 1688 jako folwark Siemiątkowskie pod Szamotułami.

Re: Szamotulskie ciekawostki

21 gru 2019, 09:35

No i wszystko się zgadza!
Mądrych ludzi to zawsze warto posłuchać /poczytać/.
Sprawę uważam teraz za wyjaśnioną, dzięki Pani Małgorzacie i Panu Henrykowi.
Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

21 gru 2019, 13:15

Z zapisu z roku 1782 wynika, że Piaskowo było folwarkiem należącym do majątku Kąsinowo. Dziedzicami i posesorami (mieszkali w swoim majątku, bo większość swoje majątki wydzierżawiała)w tym okresie byli Jan Niegolewski podstoli poznański i żona Zofia z Twardowskich Niegolewska.
Dzierżawca również był określany jako posesor lub tenutariusz.
Ostatnio edytowano 21 gru 2019, 19:29 przez Henryk Krzyżan, łącznie edytowano 1 raz

Re: Szamotulskie ciekawostki

21 gru 2019, 18:15

wojciech musiał napisał(a):No i wszystko się zgadza!
Mądrych ludzi to zawsze warto posłuchać /poczytać/.
Sprawę uważam teraz za wyjaśnioną, dzięki Pani Małgorzacie i Panu Henrykowi.
Pozdrawiam, Wojciech.

Witam.

Wojciechu, miło mi, że mogłam się przydać.
Dziękuję za uznanie :)

Pozdrawiam.
Kaniewska Małgorzata.

Re: Szamotulskie ciekawostki

21 gru 2019, 22:56

Henryku, dzięki za kolejne informacje. Małe uzupełnienie: Piaskowo i folwark Piaski /siemiątkowski to nie to samo/. Dzieli je jakieś 5 km.
Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

22 gru 2019, 06:07

Nie pisałem, że Piaski i Piaskowo to jest to samo. Piaski to inna nazwa przedmieścia Nowa Wieś, na którego terenie był folwark Siemiątkowskie. Piaskowo to folwark należący do majątku Kąsinowo.

Re: Szamotulskie ciekawostki

22 gru 2019, 10:56

Ok, pewnie źle zrozumiałem.
Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

07 sty 2020, 08:24

W roku 1793 Targowisko jest już zapisywane pod dwoma nazwami - Targowisko czyli Nowe Miasto. Może w tym czasie z przedmieścia stało się częścią Szamotuł?
Rok 1793 - Nowa Wieś alias przedmieście S. Duskie (św. Ducha).

Re: Szamotulskie ciekawostki

08 sty 2020, 14:33

W księgach par. Szamotuły pojawiają się często uwagi dotyczące prowadzenia ksiąg. W roku 1795 nakazano, a właściwe monitowano, że należy zmienić zapis w księgach i od tego czasu chrzty są zapisywane w tabelach.
Na uwagę zasługuje jednak inny wpis z tego samego roku (pisownia oryginalna):

Nie wiem czym są zatrudnieni JXX Mansyonarze tak bardzo, że metryk od kilku dni nie zapisują, i zapisują je tak źle, że ich przeczytać cale nie można. Proszę więc, aby lepiej nocnych zabaw i grów poprzestać, a metryki i wraźniey i pilniey zapisywać, gdyż przymuszony będę wziąść inny sposób zapisywania ich, ale będzie z detrunkacyą (detrunkacja - potrącenie sumy, przyp. mój), albo też ich donieść do Zwierzchności Krajowej. Proszę więc od tego momentu zmienić sposób pisania. 24 9bris 95 W. Kozłowski

Re: Szamotulskie ciekawostki

08 sty 2020, 18:38

Ksiądz Kozłowski innych pouczał / i słusznie/. Ale jakiś czas potem sam musiał się tłumaczyć z pewnej sporej zdefraudowanej sumy...
Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

08 sty 2020, 20:46

kiedyś miałam potrzebę popatrzeć w zapisy w księgach parafialnych Szamotuł i wkrótce zrezygnowałam - przez jakiś czas są tam takie bazgroły, których nie da się odczytać - nigdzie takich nie nie spotkałam

AlaM

Re: Szamotulskie ciekawostki

08 sty 2020, 20:58

Potrafię odczytać wszystkie bazgroły, ale czasami mam problem z odczytaniem własnych :-)

Re: Szamotulskie ciekawostki

14 sty 2020, 10:31

Szamotuły chrzest 1800/86, ojciec dziecka Franciszek Szeler mistrz alias woźny - prawdopodobnie chodzi o kata miejskiego.

Re: Szamotulskie ciekawostki

14 sty 2020, 19:32

Henryk Krzyżan napisał(a):Szamotuły chrzest 1800/86, ojciec dziecka Franciszek Szeler mistrz alias woźny - prawdopodobnie chodzi o kata miejskiego.

Imię dziecka i nazwisko ojca kończy ta sama litera.
Może źle widzę, jeśli tak to przepraszam.

imię: Laurentium czy Laurentiur
nazwisko: Szelem czy Szeler de Nowawieś
Maister - brak określenia w poniżej wymienionych trzech słownikach.

Na zdjęciu fragment aktu z przedmiotowym imieniem, nazwiskiem i określeniem.

Obrazek

Nowy Słownik Podręczny Łacińsko - Polski
opracowany podług najlepszych źródeł

przez
Łukasza Koncewicza
b. Prof. Gimn. Gub. Lub.
Warszawa 1867.


Obrazek

Ks. dr Alojzy Jougan
Słownik Kościelny Łacińsko - Polski
wydanie III zmienione i uzupełnione
Poznań - Warszawa - Lublin 1958


Obrazek

Słownik Łacińsko - Polski
pod redakcją Mariana Plezi
Tom III I-O
Wydawnictwo Naukowe PWN
Warszawa 2007


Obrazek

Re: Szamotulskie ciekawostki

14 sty 2020, 19:50

Według słowników Sondela, PAN i Knapskiego (te trzy najbardziej polecam do tłumaczenia metryk) chodzi o kata lub jego pomocnika - ceklarza (niem. Zirkler). "Majster" stąd, że kata zwano mistrzem sprawiedliwości.

Re: Szamotulskie ciekawostki

14 sty 2020, 20:28

Dziękuję Bartku za potwierdzenie moich przypuszczeń. Z Poznańskiej Wiki wiem, że ulica Woźna w Poznaniu wzięła swoją nazwę od woźnego miejskiego, czyli kata. Słowo mistrz skojarzyło się jednoznacznie.
https://poznan.wikia.org/wiki/Ulica_Wo%C5%BAna

Re: Szamotulskie ciekawostki

14 sty 2020, 20:43

Dzięki Bartku.
O kacie jako "mistrzu sprawiedliwości" i o jego pracy, pisze Zbigniew Góralski w książce
Urzędy i godności w dawnej Polsce, str.242-244.
Zatem muszę jeszcze poszperać w necie za innymi źródłami i informacjami.

Re: Szamotulskie ciekawostki

15 sty 2020, 08:49

Bartek napisał(a):Według słowników Sondela, PAN i Knapskiego (te trzy najbardziej polecam do tłumaczenia metryk) chodzi o kata lub jego pomocnika - ceklarza (niem. Zirkler). "Majster" stąd, że kata zwano mistrzem sprawiedliwości.

Słownik Sondela zakupiłam na allegro.
Knapskiego też jest dostępny, tyle tylko, że koszt jego zakupu to około 1 500 zł.

Re: Szamotulskie ciekawostki

15 sty 2020, 11:40

Knapski jest na WBC https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/1904/edition/3183 wszystkie trzy tomy

Re: Szamotulskie ciekawostki

15 sty 2020, 12:05

Jestem pod wrażeniem, ale też mam poważne wątpliwości. Nie sądzę, aby tak male miasto jak Szamotuły z ok. roku 1800 posiadało specjalistę od ścinania głów lub wymierzania chłosty, tym bardziej, że nawet nie wszystkie większe miasta dysponowały własnym"mistrzem świętej sprawiedliwości". Dotychczas nie natrafiłem na informację, aby Szamotuły posiadały własnego tego typu "eksperta". Ani Ordynacja dla miasta, ani też tzw. Indaganda pruska z roku 1793 nic o tym nie mówią. Co więcej, w Indagandzie wymieniono urzędników miejskich i poza burmistrzem, sekretarzem oraz ławnikami wspomniano o "instygatorze czyli wachmistrzu miejskim", słudze miejskim oraz o istnieniu miejskiego więzienia. Być może chodzi o jednego z nich.
Pozdrawiam, Wojciech.

Re: Szamotulskie ciekawostki

15 sty 2020, 12:23

Paweł Wietrzykowski napisał(a):Knapski jest na WBC https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/1904/edition/3183 wszystkie trzy tomy

A słownik PAN-u tutaj (na razie do litery Q)
http://scriptores.pl/elexicon/

Re: Szamotulskie ciekawostki

15 sty 2020, 12:31

wojciech musiał napisał(a):Jestem pod wrażeniem, ale też mam poważne wątpliwości. Nie sądzę, aby tak male miasto jak Szamotuły z ok. roku 1800 posiadało specjalistę od ścinania głów lub wymierzania chłosty, tym bardziej, że nawet nie wszystkie większe miasta dysponowały własnym"mistrzem świętej sprawiedliwości". Dotychczas nie natrafiłem na informację, aby Szamotuły posiadały własnego tego typu "eksperta". Ani Ordynacja dla miasta, ani też tzw. Indaganda pruska z roku 1793 nic o tym nie mówią. Co więcej, w Indagandzie wymieniono urzędników miejskich i poza burmistrzem, sekretarzem oraz ławnikami wspomniano o "instygatorze czyli wachmistrzu miejskim", słudze miejskim oraz o istnieniu miejskiego więzienia. Być może chodzi o jednego z nich.

Aczkolwiek 2x mniejsze od Szamotuł miasta, jak Krzywiń i Czempiń, miały na początku XIX wieku kata.

Re: Szamotulskie ciekawostki

15 sty 2020, 13:26

Dzięki Bartku :)

Re: Szamotulskie ciekawostki

15 sty 2020, 16:36

Hm. kto wie... Może faktycznie macie rację.
Pozdrawiam, Wojtek

Re: Szamotulskie ciekawostki

15 sty 2020, 17:45

Bartek napisał(a):
Paweł Wietrzykowski napisał(a):Knapski jest na WBC https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/1904/edition/3183 wszystkie trzy tomy

A słownik PAN-u tutaj (na razie do litery Q)
http://scriptores.pl/elexicon/

Bartku,
masz może inny link do słownika PAN?

Na podanym wyżej mam komunikat:
Service Unavailable
The server is temporarily unable to service your request due to maintenance downtime or capacity problems. Please try again later.

Pawle.
Bardzo dziękuję za link do WBC.

Re: Szamotulskie ciekawostki

15 sty 2020, 22:47

To przejściowe problemy. Serwis nie ma innego adresu.

Re: Szamotulskie ciekawostki

16 sty 2020, 09:16

Szamotuły, chrzest 1802/79, ojciec dziecka Benedykt Pelczyński (Pełczyński) mieszczanin szamotulski i żołnierz legionu księcia Henryka.
Ciekawe o jakiego księcia chodzi?

Re: Szamotulskie ciekawostki

16 sty 2020, 13:20

Ktoś generała Jana Henryka tak zatytułował? Księciem nie był, choć oczywiście szlachcicem tak.
Odpowiedz