Losy setek Wielkopolan, którzy odbywali służbę w niemieckiej Cesarskiej Marynarce Wojennej na przełomie XIX i XX w. są mało znane. Po wybuchu I wojny światowej, jak tysiące Polaków z zaboru pruskiego, w ogromnej większości nakazem wcielenia do służby wojskowej, musieli służyć między innymi w Kaiserliche Marine jako poddani cesarza Wilhelma II. Zdecydowana większość traktowała służbę w pruskiej marynarce wojennej jako zło konieczne – mieli obowiązek odsłużyć ją tak samo, jak ich bracia służący na lądzie. Młodzi i zdeterminowani marynarze w granatowych mundurach wojskowych pokazali jednak swoje prawdziwe oblicze dopiero, kiedy Polska odzyskała niepodległość w listopadzie 1918 r. Wielu z nich wzięło następnie udział w powstaniu wielkopolskim 1918-1919 r. i w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 r.
Wkrótce (ogólnopolska premiera i uroczyste wodowanie, 9 września w Gnieźnie) ukaże się dwutomowa książka "Wielkopolska na morzu. Szkice historyczne i współczesne"). Bohaterowie niniejszej książki żyli z morza i dla morza. Jedni wyruszali na morze kierowani ciekawością poznania egzotycznych krain, inni żądzą przygód, jeszcze inni pragnieniem zdobycia sławy i bogactwa. Godnym podziwu była zawsze wrażliwość Wielkopolan na sprawy morskie. Książka ta jest zbiorem blisko 90 szkiców historycznych i współczesnych poświęconych związkom Wielkopolski z morzem od X do XX wieku. Region historyczny, jakim jest Wielkopolska, a przede wszystkim ludzie z nim powiązani poprzez swoje na tym terenie urodzenie i działalność wyruszywszy na szlaki morskie świata wnieśli znaczący wkład do rozwoju cywilizacyjnego, naukowego i kulturalnego krajów różnych kontynentów, jak i przyczynili się do poszerzenia naszego horyzontu geograficznego oraz do wzbogacenia naszej kultury, nie tylko w znaczeniu regionalnym, ale ogólnonarodowym. Historyczne odkrycia Gaspara da Gama z Poznania, naukowe dokonania Mikołaja Smoguleckiego w Chinach, udział w walkach prowadzonych na różnych frontach przez Krzysztofa Arciszewskiego – pierwszego polskiego nurka, długotrwałe badania naukowe kierowane przez Pawła Edmunda Strzeleckiego w Australii oraz Stefana Szolc-Rogozińskiego i Klemensa Tomczyka w Kamerunie, szczęśliwe poszukiwania złota przez Modesta Maryańskiego z Trzemeszna, czy rewolucyjne wynalazki majora armii amerykańskiej Edmunda Żalińskiego z Kórnika, jednego ze współtwórców pierwszego okrętu podwodnego, zajmują ważne miejsce w ogólnonarodowym dziedzictwie kulturowym. Wielkopolanie byli jednym z filarów polskiej polityki morskiej w II Rzeczypospolitej – wielu z nich było współtwórcami floty handlowej, wojennej i rybackiej, budownictwa morskiego, stoczniowego oraz całej infrastruktury związanej z zagospodarowaniem i „uprawą” morza.
Jeden z rozdziałów książki (nie sposób było przedstawić losów wszystkich byłych żołnierzy w granatowych marynarskich mundurach) poświęcono zaledwie kilkunastu polskim marynarzom, którzy służyli w Kaiserliche Marine, a w listopadzie-grudniu 1918 r. zdezerterowali i dołączyli do powstańców.
W przygotowaniu jest "Słownik biograficzny marynarzy w powstaniu wielkopolskim 1918-1919". Zwracam się z apelem do członków WTG Gniazdo o pomoc. Wszelkie informacje proszę kierować na adres:
marboro1964@o2.pl (Mariusz Borowiak)